Hàng nghìn ha lúa Đông Xuân muộn (nằm ngoài kế hoạch) của tỉnh đang đối mặt với nguy cơ thiệt hại do hạn, mặn
Là một trong những địa phương thuộc “điểm nóng” của mặn xâm nhập, ngay từ đầu mùa khô, huyện Long Phú đã tích cực khuyến cáo nông dân chuyển đổi cây trồng thay cho làm lúa vụ 3. Dù vậy, với giá lúa khá “hấp dẫn” ở giai đoạn đầu vụ, diện tích xuống giống lúa vụ 3 tại huyện liên tục tăng cao, đạt gấp đôi so với năm 2022. Và không nằm ngoài nhận định của cơ quan chuyên môn, thời điểm hạn, mặn đang bước vào giai đoạn gay gắt nhất, cũng là lúc gần 6.000 ha trà lúa vụ 3 của huyện rơi vào tình cảnh “khát nước”. Nắng nóng gay gắt, độ mặn tăng cao đã làm cho 30,99 ha lúa vụ 3 của huyện bị mất trắng hoàn toàn. Phần diện tích còn lại hiện vẫn đang được bà con nông dân nỗ lực chăm sóc bằng nhiều giải pháp kết hợp. Tuy nhiên, nếu tình trạng thiếu nước vẫn tiếp tục duy trì trong vài ngày nữa, diện tích thiệt hại sẽ còn tiếp tục tăng cao. Ông Nguyễn Văn Tiền ở ấp Cái Đường, xã Tân Thạnh, huyện Long Phú lo lắng cho biết: “Nhà nước có khuyến cáo nhưng thấy giá lúa hấp dẫn quá nên bà con cũng tự phát rủ nhau làm. Nhưng giờ mặn lên cao quá không đưa nước vô được. Cũng nhờ Nhà nước xem xét hỗ trợ đưa nước vô cho bà con chứ hiện nay ruộng thiếu nước trầm trọng lắm rồi. Giờ nông dân bơm truyền với nhau để cứu lúa. Mà mỗi một lần bơm nước như vậy thì phải rải phân, xịt thuốc dưỡng, nên chi phí nó cũng tăng theo…”.
Còn tại huyện Trần Đề, diện tích xuống giống lúa vụ 3 năm nay đạt 512 ha. Hiện nay, trà lúa chủ yếu đang trong giai đoạn đẻ nhánh, các ruộng gần kênh lớn vẫn còn nước để bơm tưới. Tuy nhiên, đến các giai đoạn sau, nếu nguồn nước ngọt trong vùng không còn đảm bảo, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tạo hạt và phát triển của cây lúa. Bởi nguồn nước sử dụng phục vụ sản xuất tại huyện chủ yếu là từ hệ thống kênh thuộc vùng Dự án Long Phú - Tiếp Nhựt, trong khi hiện nay, các cống đầu nguồn tiếp nước cho vùng gồm cống Bà Xẩm, cống Cái Quanh và Cái Xe đã phải đóng hoàn toàn để tránh nước mặn rò rỉ. Đồng chí Hà Hùng Kiệt - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trần Đề thông tin: “Chúng tôi cũng đang tích cực phối hợp với các đơn vị có liên quan và huyện Long Phú để nắm thông tin về tình hình độ mặn và vận hành tại các cửa cống chính để cung cấp nước ngọt cho vùng dự án Long Phú - Tiếp Nhựt nhằm kịp thời thông tin cho nông dân để có kế hoạch bơm tưới, trữ nước. Hiện nay, chỉ có trục kênh chính còn nước, vận động nông dân cùng đắp đập để bơm nước trữ vào các con kênh nhánh để bơm tưới; bơm trữ nước vào các ao, mương, hồ để sản xuất. Khuyến cáo người dân kiểm tra độ mặn trước khi lấy nước, có thể sử dụng nước có độ mặn dưới 2‰ ở giai đoạn lúa đẻ nhánh để bơm tưới tránh cho mặt ruộng bị khô nứt, nhưng không được giữ lâu trong ruộng, khi có nguồn nước ngọt phải cho nước mới vào thay thế”.
Tính đến thời điểm này, diện tích xuống giống vụ lúa Đông Xuân muộn trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng là 41.000 ha, trong đó có khoảng 10.500 ha nằm ngoài kế hoạch. Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, hiện có hơn 3.000 ha đang đối mặt với nguy cơ thiệt hại do khô hạn, thiếu nước. Theo ghi nhận, nồng độ mặn đo được tại ruộng hiện đã cao hơn độ mặn tại kênh đầu nguồn cần lấy nước. Vì vậy, bên cạnh khuyến cáo nông dân các biện pháp kỹ thuật để đảm bảo an toàn cho trà lúa trước tình hình thời tiết cực đoan. Trường hợp “bất khả kháng”, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh sẽ chỉ đạo cơ quan chuyên môn tiến hành mở cống lấy nước ngay khi độ mặn ở kênh đầu nguồn đạt mức 1,5 ‰, để dung hòa nguồn nước tại ruộng và trong vùng hệ thống, đảm bảo cấp độ ẩm kịp thời cho quá trình sinh trưởng của cây lúa.
Đồng chí Trần vĩnh Nghi – Chi cục trưởng, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng khuyến cáo: “Chúng tôi khuyến cáo nông dân khi cây lúa ở giai đoạn mạ, chúng ta nên theo dõi khi độ mặn dưới 1‰ thì chúng ta tiến hành lấy nước, giai đoạn đẻ nhánh chúng ta lấy nước khi độ mặn dưới 2‰, giai đoạn đòng trổ lấy nước ở mức dưới 1‰. Tuy nhiên, không nên giữ nước lâu trong ruộng, sau khi bơm cần xả ra ngay để giữ ẩm cho đất, tránh đất khô hạn ảnh hưởng đến sự phát triển của lúa. Để tăng cường tính chống chịu của cây lúa trong điều kiện hạn, mặn thì chúng ta nên bón bổ sung một số loại phân bón lá chứa nhiều canxi, silic, các hoạt chất từ sản phẩm như ComCat, NiRô… Cũng lưu ý bà con, khi pha nước để phun phân bón lá, tuyệt đối không sử dụng nước mặn để pha nhằm tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của cây lúa”.
Còn nhớ trong đợt hạn, mặn lịch sử mùa khô 2015 - 2016, tỉnh Sóc Trăng là một trong những địa phương thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chịu thiệt hại nặng nề về sản xuất nông nghiệp. Và chu kỳ 4 năm một lần đang được lặp lại trong mùa khô năm nay. Với nguy cơ khan hiếm nguồn nước trong điều kiện xâm nhập mặn đang ở vào giai đoạn cao điểm, bà con nông dân cũng cần chủ động các giải pháp tích trữ nước ngọt khi có điều kiện; đồng thời, sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm nhằm đảm bảo cung cấp đủ lượng nước tưới cho cây trồng trong mùa khô hạn.
Ngọc Thơ